|
Tarihçe
TarihçeÜlkemizde tekstil işkolunda çalışan emekçilerin sendikal mücadelesi ülkemiz sendikacılık hareketinin başlangıcı sayılabilir. 1940 yıllarından sonra başlayan sendikal mücadeleyi yurdumuzun en büyük sanayi kolu olan tekstil emekçileri başlatmıştır. Bu bakımdan TEKSİF’in tarihçesi aynı zamanda Türk Sendikacılık hareketinin gelişme süreci içinde çok ilgi çekici olaylar ve mücadelelerle doludur. Teksif’in tarihçesi bir zincirin birbirine bağlı halkaları gibidir. Teksif bu olaylar zinciri ile gelişmiş, olgunlaşmış ve bugünkü düzeye ulaşmıştır. Teksif’in gelişmesini üç dönem içinde incelemek mümkündür.
A) MAHALLİ SENDİKALAR DÖNEMİ 10 Haziran 1946 tarihinde Cemiyetler Kanununun 9. maddesi tadil eden tasarısının mecliste kabulü ile cemiyet kurma yasağı kaldırıldı. Bu yasağın kalkması ile birlikte, yurdun her tarafından emekçiler örgütlenme faaliyetlerine giriştiler. Bu tarihte İstanbul’da Türkiye Mensucat İşçileri Sendikası kuruldu. Bunu Adana Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası, İzmir Terziler Sendikası, Bakırköy Fabrikası İşçileri Sendikası, İzmir Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası, Adana Terziler Sendikası takip etti. 20 Şubat 1947 tarihinde 5018 sayılı İşçi ve İşveren Sendikaları ve Sendika Birlikleri yeni bir anlayış kazandı. İşçi dernekleri Sendika haline geldi. 24 Mart 1948’de İstanbul İşçi Sendikaları Birliği kuruldu. Birlik faaliyete geçtikten sonra bu tarihe kadar büyük dağınıklık gösteren sendikaları birleştirme yolunda faaliyete girişti. Mensucat işçilerinin sendikalarındaki bu dağınıklık Defterdar Mensucat Fabrikasındaki emekçilerden bir kısmının “ Ağır Sanayi İşçileri Sendikası” kurmasıyla başlar. Ancak bu sendika kanuna uygun bir şekilde kurulmamış bulunduğundan kısa ömürlü oldu. Buna cephe alanlar 4 Nisan 1947 tarihinde Eyüp Mensucat İşçileri Sendikasını kurmuşlar, bunu da bu tarihte itibaren diğer Mensucat Sendikaları takip etti, neticede 1 yıl içinde 4 sendika ortaya çıktı.
Bu sendikaların birleştirilmesi ve idarecilerin anlaşmaları için birçok teşebbüs ve toplantılar yapıldı. İlk birleşme teklifi 16 Mayıs 1948 tarihinde Eyüp Mensucat işçileri Sendikasından geldi. Birinci toplantıda sendikaların birleşmesinden ziyade “Mensucat İşçileri Birliğini” kurma fikri ileri sürüldü. İkinci toplantıda Sendikaların birleşmesi ve kongrelerden yetki alınmasına karar verildi. Ayrıca bu birleşmeden doğacak sendikanın ana tüzüğünü hazırlamak üzere bir komisyon kuruldu. Komisyonca 4 sendikanın birleşmesinden meydana getirilecek “İstanbul Mensucat İşçileri Sendikası”nın ana tüzük tasarısı hazırlandı. Ancak bu toplantılara Eyüp Mensucat İşçileri Sendikası katılmadı. 4 sendikanın vardığı prensip kararına göre Sendikalar Eylül 1948’de kongrelerinde ana tüzük tasarısını kabul edecekler ve Ekim ayında birleşip yeni sendikayı kuracaklardı. Bu karar rağmen kişisel kaprisler ve bazı siyasal nedenler bu birleşmeyi geciktirmiştir. Nihayet “İstanbul Mensucat Sanayii İşçileri Sendikası” ismini alan Eyüp Mensucat İşçileri Sendikası hariç diğer 3 sendika “İstanbul Tekstil Sanayi İşçileri Sendikası” adı ile 7 Ekim 1949 tarihinde bir tek sendika etrafında toplanmayı başardı. Böylece İstanbul’daki iki mensucat işçi sendikası karşı karşıya geldi. Bunlar,
Bu iki sendika uzun süren mücadelelerden sonra 12 Mayıs 1951’de birleştiler. Ancak, kısa bir süre sonra tekrar iç anlaşmazlıklar doğdu. Yeni parçalanmalar oldu. İlk olarak 16.5.1953’te Bakırköy- Kartaltepe Fabrikası İşçileri Sendikası, bunu takiben 28.1.1954’de Mensucat İşçileri Sendikası ortaya çıktı. İstanbul dışındaki şehirlerde ise mensucat işkolunda örgütlenme şöyle bir seyir takip ediyordu. 1947 yılında; Bursa Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası, Sümerbank Malatya Pamuklu Sanayi Dokuma İşçileri Sendikası, Uşak Mensucat İşçileri Sendikası, İzmir Mensucat İşçileri Sendikası, Kayseri Tekstil Sanayi İşçileri Sendikası 1947 yılında; Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası Mensucat İşçileri Sendikası, İzmir Pamuklu Mensucat İşçileri Sendikası, Ereğli Erbez Mensucat İşçileri Sendikası 1949 yılında; Gemlik Viskoz Sanayi İşçileri Sendikası, Adana Çukurova Çırçır Fabrikası İşçileri Sendikası 1950 yılında; Gaziantep Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası, Hereke Yünlü ve Halı Dokuma Sanayi İşçileri Sendikası 1951 yılında; Isparta Yün Pamuklu Fabrikası ve Halı Dokuma Sanayi İşçileri Sendikası, Hatay Bölgesi Çırçır Fabrikası İşçileri Sendikası 1952 yılında; Ceyhan Çırçır Fabrikaları İşçileri Sendikası, Adana Çukurova Tekstil Sanayi İşçileri Sendikası, Seyhan Çırçır Sanayi İşçileri Sendikası, Adana Sümerbank ve Milli Mensucat Fabrikaları İşçileri Sendikası 1953 yılında; İskenderun Çırçır ve Pamuklu Sanayi İşçileri Sendikası 1954 yılında; Denizli ve Havalisi Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası, Bursa Tekstil Sanayi İşçileri Sendikası, Diyarbakır Mensucat İşçileri Sendikası, Kayseri Tekstil Sanayi Teknik Ustaları Sendikası, Tarsus Pamuklu Mensucat ve Sanayi İşçileri Sendikası, Seyhan Bölgesi Çırçır Fabrikaları İşçileri Sendikası Görülüyor ki, işkolumuzdaki sendikalar 1954 yılına kadar yurt çapında il ve işyeri esasına göre kurulmuş Mahalli Sendikalar olarak büyük dağınıklık göstermiştir. 1947 yılında 1953 yılına kadar geçen zaman içinde mevzuat yetersizlik ve henüz bir sendikalaşma şuurunun gelişmemiş olması dolayısıyla duruma normal nazarıyla bakmak gerekir.
B) FEDERASYON DÖNEMİ Mensucat işkolunda kurulmuş bulunan Sendikaların bir federasyon etrafında toplanmalarına 25.5.1951 tarihinde karar verildi. Bunun üzerine İstanbul Tekstil ve Örme Sanayi İşçileri Sendikası adını alan yeni sendika idare heyeti tarafından Türkiye’deki bütün Mensucat İşçileri Sendikalarına birer mektup gönderilerek bu konu izah edildi ve birleşmeye çağrıldı. Birleşmeyi gerçekleştirmek için; Recep KIRIM, Bahir ERSOY, Fuat BESLİM ve Mehmet TÜM’den oluşan heyete Anadolu’daki Sendikalarla temaslarda bulunarak federasyon fikrini geliştirmeye çalıştı. Bu arada kurulması öngörülen federasyon ana tüzüğünün hazırlık çalışmalarına da girişildi. Bu çalışmalar tamamlandıktan sonra federasyonun işlerinin yürütmek üzere ilk geçici ica komitesi seçildi. Komitede Bahir ERSOY, Muammer ÖZERKAN, Osman YATIŞ, Celal BEYAZ, Ömer ÇETİNKAYA bulunuyordu. Komite hazırlıklarını tamamladı ve böylece 21 Aralık 1951’de federasyonun kısa adı ile TEKSİF resmen İstanbul’da kuruldu. Federasyon 10 kurucu Sendikadan teşekkül ediyordu.
Bu Sendikaların üye sayıları; İstanbul 11.600, Hereke 600, Ereğli 1.024, Nazilli 1.848, Malatya 1.452, İçel 3.000, Gaziantep 400, Bursa 3.670, Isparta 276, Adana Çırçır 2.000 olmak üzere Federasyonun 25.506 üyesi bulunmaktaydı. TEKSİF Federasyonunun merkezi 1958 yılında İstanbul’da yapılan kongrede alınan kararla Ankara’ya nakledildi. Federasyon bu arada içi çatışmalar dolayısıyla bazı tehlikeler atlattı. Milli tip Sendikanın kuruluşuna kadar Federasyon Genel Kurulları şu tarihlerde akdedilmiştir. 15-18 Şubat 1952 İstanbul 6-9 Ağustos 1953 İstanbul 3-5 Eylül 1958 İstanbul 3-6 Kasım 1961 İzmir İzmir’de yapılan son genel kurulda Milli Tip Sendikaya dönme kararı alınmıştır. 21.12.1951 tarihinde kurulan TEKSİF Federasyonunun 3-6 Kasım 1961 tarihinde İzmir’de yaptığı 4’üncü Genel Kurulunda Milli Tip Sendika haline dönülmesi kararının alındığında, o tarihlerde federasyonuna üye olup kongreye katılan sendikalar şunlardır: 1- Adana Mensucat ve Çırçır İşçileri Sendikası, 2-Ankara Sümerbank İşçileri ve Tezgahtarlar Sendikası, 3- Aydın Tekstil İşçileri Sendikası 4- Bursa Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası 5- Bünyan Mensucat İşçileri Sendikası 6- Denizli Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası 7- Diyarbakır Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası 8- Ereğli- Konya Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası 9- Erzincan Tekstil Sanayi İşçileri Sendikası 10- Gaziantep Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası 11- Gemlik Viskos Sanayi İşçileri Sendikası 12- Hereke Yünlü ve Halı Dokuma Sanayi İşçileri Sendikası 13- İstanbul Tekstil ve Örme Sanayi İşçileri Sendikası 14- İzmir Tekstil ve Örme Sanayi İşçileri Sendikası 15- Isparta Mensucat ve Halı Sanayi İşçileri Sendikası 16- Kayseri Tekstil Sanayi İşyerleri İşçileri Sendikası 17- Malatya Tekstil ve Örme Sanayi İşçileri Sendikası 18- Manisa ve Havalisi Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası 19- Mersin Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası 20- Nazilli Mensucat Sanayi İşçileri Sendikası 21- Tarsus İşçi Mensucat ve Basma Sanayi İşçileri Sendikası 22- Taşköprü Kendir Sanayi İşçileri Sendikası 23- Uşak Mensucat İşçileri Sendikası
C) MİLLİ TİP SENDİKA DÖNEMİ Federasyonun 3-6 Kasım 1961 tarihleri arasında İzmir’de yapılan son Genel Kurulunda Milli Tipe dönüşmesine, Milli Sendikanın ismini ise Türkiye Tekstil, Örme ve Giyim Sanayi İşçileri Sendikası (TEKSİF) olmasına, federasyona bağlı sendikaların kendilerini feshederek milli sendikaya iltihak etmelerine, ayrıca Uluslar arası Federasyon (ITGLWF) katılmasına karar verildi. 20.9.1962 tarihinde federasyona bağlı Sendika Başkanları toplanarak (24 kişi) milli sendikanın tüzüğünü hazırladılar. İlk icra kurulunu seçecek milli sendikayı resmen faaliyete geçirdiler. Böylece işçi hak ve menfaatlerinin korunması yönünden zaruretine inanılan kafa ve kasa birliği gerçekleştirilmiş oldu. Milli Sendikanın ilk müteşebbis icra kuruluna getirilen sendikacılar şunlardır: Başkan : Celal BEYAZ Başkan Vekili : Tevfik ERDEM Genel Sekreter : Bilal ŞİŞMAN Genel Munasip : Fikri SINAR Teşkilatçı Üye : Şevki GÜNDÜZ
|
Hakkımızda
|